Borodin Quartet
Zondag 19 januari 2025

Het Borodin Quartet werd in 1945 opgericht in de toenmalige Sovjet-Unie. Het bestond uit 4 studenten van het Conservatorium van Moskou. Het heette toen nog het Moskou Conservatorium Kwartet, met Mstislav Rostropovich cello en Yuri Nikolaevsky altviool, samen studerend bij Mikhail Terian, de altviolist van het Komitas Quartet. Rostropovich werd na een tijdje opgevolgd door Valentin Berlinsky en Vladimir Rabei en Yuri Nikolaevsky werden opgevolgd door Nina Barshai en Rudolf Barshai. In 1955 veranderde het kwartet de naam in Borodin Quartet – genoemd naar de Russische componist.
Na twintig jaar volgden wat moeilijkere tijden in de jaren 70. Dubinsky liep over naar het Westen en de tweede violist Yaroslav Alexandrov moest stoppen vanwege gezondheidsproblemen. Na opvolgers gevonden te hebben verbleef het quartet twee jaar uit het publiek tot de Borodin klank volledig was herkregen. Ondanks de wisselingen van de musici heeft het kwartet echter zijn toewijding aan tonale schoonheid, technische uitmuntendheid en muzikaal vakmanschap behouden. Hun uitvoeringen blinken uit door authenticiteit en zeggingskracht.
Muziekcritici loven de haast orkestrale klank van het Borodin Quartet. “Zinderend” en “Robuust in klank”, schreef NRC Handelsblad.
De Frankfurter Allgemeine Zeitung schreef over het Borodin Quartet: “hier hebben we geen vier individuele spelers, maar één enkel 16-snarig instrument van grote virtuositeit.”

Sachenko en Naidin vertellen in navolgend interview hierover: Interview tekst

Het kwartet ontmoette Shostakovich in 1946 en het werd vertolker van zijn composities. De componist hield persoonlijk toezicht op het studieproces van zijn kwartetten. Die intense samenwerking met een grootheid als Shostakovich was voor het toen nog jonge Borodin Quartet enorm inspirerend. “Die aanwijzingen waren vooral technisch van aard en hadden bijvoorbeeld te maken met het te kiezen tempo. Het zorgde ervoor dat we hier en daar net andere accenten leggen dan andere strijkkwartetten.” Het kwartet voerde de strijkkwartetten van Shostakovich wereldwijd uit, waaronder in Wenen, Madrid, Londen, Parijs en New York. Ze hebben alle strijkkwartetten van Shostakovich opgenomen zowel als alle Beethoven strijkkwartetten.
Naast het uitvoeren van kwartetten, slaat het Borodin Quartet als sinds het prille begin regelmatig de handen ineen met vooraanstaande musici, zoals Nikolaj Luganski, Mstislav Rostropovich, Sviatoslav Richter, Elisabeth Leonskaja en Christoph Eschenbach.

Wat heeft het Borodin Quartet met Borodins muziek dat ze er hun ensemble naar vernoemde? Igor Naidin vertelt: “Borodin is zogezegd onze ‘patroonheilige’ en in bredere zin de grondlegger van de Russische kamermuziek. Extra bijzonder aan Borodin was dat hij geen musicus was, maar scheikundige. Hij werkte aan de medische militaire academie en schreef in zijn vrije tijd muziek. Daarom is zijn oeuvre klein gebleven, maar wat hij schreef zijn meesterwerken. Je hoort dat Borodin vooral zoekt naar schoonheid van klank en harmonie. Dat merk je vooral in de ‘Notturno’ van zijn Tweede Strijkkwartet, dat het bekendst is geworden.”

Op het programma staat het strijkkwartet nr. 2 in A mineur op. 51 van Brahms en het strijkkwartet nr. 6 in G majeur op. 101 van Shostakovich, die dit schreef als cadeautje aan zichzelf voor zijn 50e verjaardag.